Жытомля: паміж былым і будучым

“Хто мы, адкуль мы…” – так назваў Алесь Марціновіч свае гістарычныя нарысы. Мне таксама хочацца выкарыстаць гэтую назву для маёй даследча-збіральнай працы пра родную вёску Жытомля што ў 20 км. ад Гродна. Тут я нарадзілася больш за 60 год таму, тут працую больш за 40. Люблю сваю малую радзіму, хварэю душой і жадаю ёй доўгага і добрага лёсу.

Любоў да радзімы пачынаецца з таго месца, дзе чалавек нарадзіўся і з таго моманту, калі пачаў вызначаць сябе сярод іншых.

Жытомля. Што ў гэтай назве для таго, хто тут не жыве ці не працуе? Так, нейкая вёска. А для мяне і маіх аднавяскоўцаў - самы любы куток нашай краіны. Мы тут нарадзіліся, тут нашы карэнні. І куды бы лёс не закінуў, душа заўжды тут. Я нарадзілася ў Жытомлі, тут атрымала сярэднюю адукацыю, пасля вучобы вярнулася у роднуюю вёску на працу. Яшчэ будучы вучаніцай, пачала цікавіцца гісторыяй вёскі. Дзякуючы таму, што ў школе быў створаны школьны музей “По следам героев”, які вёў даследчую работу пра годы Вялікай Айчынай вайны, я выконвала ролю сакратара музея і адказвала за ліставанне з роднымі загінуўшых у нашай мясцовасці. Цікаўнасць да гэтай працы ўзнікла дзякуючы настаўнікам гісторыі Печнікавай П. М. і Фейгельману Т. М.. Вялікую даследчую работу ў музеі вёў настаўнік літаратуры, ветэран Вялікай Айчынай вайны Гаўрылін Д. А. Гэта ў школьныя гады.

Калі я пачала працаваць у бібліятэцы, вельмі хацелася як мага больш сабраць, сістэматызаваць і аформіць матэрыялу для краязнаўчага фонду, каб ім змаглі карыстацца ўсе чытачы бібліятэкі. Былі зборы матэрыялаў Дзяржаўным архіве Гродзенскай вобласці, размаўляла са старэйшымі жыхарамі вёскі – Бузуном Т.М (1890 г.н.), Анцулевічам А.М. (1904 г.н.), Кучанюком А.М. (1920 г.н.). Сапкоўскі А.А., Полудзень В.Н., Карэла В.М. даравалі дакументы з хатніх архіваў, якія беражна захоўваюцца ў краязнаўчым фондзе. На жаль, многіх ужо няма сярод нас. І ўжо пра іх захоўваецца матэрыял для нашчадкаў, каб помнілі…

На жаль, у 2020 годзе празвінеў апошні званок у Жытамлянскай сярэдняй школе. У поўным сэнсе апошні. Няма цяпер такой школы. Але застаўся музей, існуе бібліятэка і ёсць вялікая цікаўнасць аднавяскоўцаў да гісторыі сваёй малой радзімы. Таму лічу, што працу па сбору, сістэматызацыі трэба працягваць. Каб ведалі… Каб помнілі… Не толькі нашы дзеці, але і ўнукі ўнукаў. Жыві, Жытомля!

Вельмі рада бачыць сярод чытачоў бібліятэкі старэйшага жыхара Жытомлі 93 гадовага Лебедзева У. А. Заслужаны настаўнік Беларусі, у далёкім мінулым класны кіраўнік класа, у якім я навучалася. А таксама былая настаўніца жонка Уладзіміра Алексеевіча Лебедзева Г. М. Не адну гадзіну правяла ў размовах з гэтымі цікавымі людзьмі і столькі цікавага даведалася. Сямейна пара Варонка П. І. і Варонка В. К - людзі даволі сталага ўзросту маюць добрую памяць і цяпер нешна дапаўняюць і дабаўляюць пра гісторыю Жытомлі. Вельмі рада, што пэўную цікавасць да гісторыі роднага краю маюць маладыя чытачы бібліятэкі, якім ад 10 да 18 – Озшэн Л., Лубоўсі С.,Коменч А., Малмыга К. і многія іншыя.

 

  1. Адамовіч, Т. У гасцях у Ліліі / Т. Адамовіч // Сельская навіна. – 2000. – 15 лістапада. - С.5.
  2. Адамович Тареса Антоновна // Кто есть кто в Республике Беларусь. Женщины Беларуси. Т.1 – С.9.
  3. Артёмова, О. Мамы, милые мамы: (многодетная мама из Житомли Житко А.) / Ольга Артёмова // Перспектива. - 2014. - 13 августа.- С.2.
  4. Афанасьева, Т. Ю. История Житомлянской церкви / Т. Ю. Афанасьева; фото // Гродненские епархиальные ведомости. - 2008. - №12(декабрь). - C.13
  5. Баженова, О. Роза Парчевская: (о  художнице Р. Парческой, жившей в имении Житомля) // Женщины на краю Европы. - Минск, 2003. - С.405.
  6. Беларусь помнит. Отдаем дань памяти освободителям Гродненщины // Гродзенская праўда. - 2019. — 13 ліп. — С. 8.
  7. Возрожденный обряд “Гуканне вясны” проведут 13 марта в деревне Житомля Гродненского района / по материалам БелТа // Народная газета. - 2021. — 12 сакавіка (№ 10). — С. 7.
  8. Гаврилин, Д. А. Горжусь тобой, моя деревня / Д.А. Гаврилин // Сельская новь. - 1986. - 16 августа. - С.6.
  9. Гаврилин, Д. А. Дорога / Д.А. Гаврилин // Сельская навіна. - 1988. - 15 снежня. - С.5.
  10. Гаврилин, Д. Наследники: (о жителях д. Житомля) / Д. Гаврилин //  Гродненская правда. - 1980. - 4 мая.  -  С.3.
  11. Гамина, В. Житомля в лету не канет / Валентина Гамина // Перспектива (Гродненский район). - 2007. - 11 янв. - C.6 .
  12. Гамина, В. Старые пени о главном: ( о коллективе фермы Житомля) / Валентина Гамина // Перспектива.-2008.-  31 декабря.-С.6.
  13. Гасціловіч   Жытамлянскія вячоркі // Сельская новь. – 1996. - 16 августа. - С.7.
  14. Глухих, А. У деревни Житомля / А. Глухих // Сельская новь. - 1989. - 11 марта. - С.4.
  15. Дук, О.   Лучший   отряд ЮИД из Житомли / О. Дук // Гродзенская праўда. - 2005. - 19 мая.
  16. Жытамлянская благавешчанская царква // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Т.2. - С.405.
  17. Жытомля // Беларуская савецкая энцыклапедыя.Т.4. - Мн.,1971.- С.451.
  18. Жытамлянскі  тэатр народнай песні “Вячоркі” // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Гродзенскага раёна. - Мінск,1993. - С.421.
  19. Жытамлянскі народны тэатр народнай песні “Матуліна песня” // Беларускі фальклор: Энцыклапедыя.Т.1. - С.497-498.
  20. Козырев, В. Житомля всегда на связи / Владимир Козырев; фото автора // Сельская газета. - 2020. — 27 августа (№98) — С. 16.
  21. Журавлёв В. Сад-мечта / В. Журавлёв // Сельская новь. - 1983. - 10 апреля.
  22. Жытомля: час, падзеі, лёсы / Гродзенская РЦБС, Жытамлянская сельская бібліятэка; склад. Л.М.Розмысла. - Гродна, 2007. - [34]с.
  23. И снова в лидерах житомлянские школьники // Перспектива. - 2004. - 13 мая.
  24. Ильгявичюте, Е. Чисты ли наши души? / Е. Ильгявичюте // Перспектива. - 2016. - 15 января. - С.6.
  25. Клімаў, А. Бібліятэка як аптэка: (Жытамлянская СБ) / Алег Клімаў // Культура. - 2019. - №2. - С.11.
  26. Кравцевич, Н. Тайны топонимики в тайнах географии (Житомля) / Наталья Кравцевич // Первые шаги в науку. - Мозырь. - 2011. - С.62-64.
  27. Кравцов, П. Бог меня не обидел: (о жителе д. Житомля Сухоцком М.И.) / Петр Кравцов // Хозяин. - 2009. - №7. - С.4-5.
  28. Кравцов, П. Книга длиною в жизнь: (о жителе д. Житомля Сухоцком М.И.) / Петр Кравцов // Хозяин. - 2006. - №10. - С.6-8.
  29. Кравцов, П. Садовод номер один: (о жителе д. Житомля Сухоцком М.И.) / Петр Кравцов // Хозяин. - 2004. - №7. - С.4-5.
  30. Куротчик, Я. Жытамлянскія зоркі  / Ядвіга Куротчык // Гродзенская праўда. - 1996. - 4 верасня. - С.2.
  31. Куротчик, Я.  Смотр искусств / Ядвіга Куротчык // Сельская новь. - 1987. - 10 марта.
  32. Куротчык Я. Яе жыццё - "Матуліна песня" / Ядвіга Куротчык // Гродзенская праўда. - 1999. - 21 снежня.- С.6.
  33. Ласмане, И. В Житомле будили весну / Инга Ласмане; фото Н. Лапина // Перспектива. - 2020. — 4 марта (№ 17). — С. 1, 12.
  34. Ласмане, И. В режиме нон - стоп / Инга Ласмане // Перспектива. - 2021. — 23 июня (№48). — С.4.
  35. Ласмане, И. Душ людских аптекарь... / Инга Ласмане; фото авт. // Перспектива. - 2020. — 18 марта (№ 21). — С. 27.
  36. Ласмане, И. Из песни не выкинешь душу: (“Матуліна песня”) / Инга Ласмане // Перспектива. - 2016. - 31 августа. - С.17.
  37. Ласмане, И. Крылатый забег: урок жизнелюба Владимира Лебедева / Инга Ласмане; фото // Перспектива. - 2019. — 5 июня (№ 44). — С. 10.
  38. Ласмане, И. Народные университеты Таресы Адамович / Инга Ласмане; фото // Перспектива (Гродненский район). - 2021. — 20 янв. — С. 19.
  39. Ласмане, И. Осилил марафон / Елена Мисюкевич; Инга Ласмане // Перспектива. - 2018. — 17 октября (№ 81). — С. 5.
  40. Ласмане, И. Пробудят природу / Инга Ласмане // Перспектива. - 2021. — 10 марта (№18). — С. 12.
  41. Ласмане, И. Покорили “Зубрёнок”: (“Василёчки”) / Инга Ласмане // Перспектива. - 2018. - 4 апреля. - С.17.
  42. Ласмане, И. Полусуточный бросок: (марафонец из Житомли Леонов И.) / Инга Ласмане // Перспектива. - 2017. - 23 августа. - С.21.
  43. Ласмане, И. Уплыть от суеты / Инга Ласмане; фото // Перспектива. - 2019. — 12 июня (№ 46). — С. 22.
  44. Мисюкевич,  Е. Виртуально о  Житомле / Елена Мисюкевич // Перспектива. - 2013. - 13 ноября. - С.3.
  45. Мисюкевич, Е. Житомлянская связная / Елена Мисюкевич // Перспектива. - 2020. — 29 июля (№ 57). — С. 14.
  46. Мисюкевич, Е. Порадуют детей / Елена Мисюкевич // Перспектива.-2014. - 7 февраля. - С.1.
  47. Мисюкевич, Е. Широкая Масленица (в Житомле) / Елена Мисюкевич // Перспектива. - 2014. - 28 февраля. - С.1.
  48. Мошко, С. Забота о хлебе / С. Мошко // Сельская новь. - 1986. - 10 апреля.
  49. Нікалаенка, Г. Восем “я” Крысціны Болбат / Галіна Нікалаенка // Перспектива. - 2016. - 4 марта. - С.4.
  50. Пашлюкевіч, Н. Жытамлянскі гонар / Наталля Пашлюкевіч // Перспектива. - 2013. - 11 октября. - С.7.
  51. Плещевеня, А. Найдено в архиве :(об участнике революционного движения из Житомли А. Ф. Семеняко) / А. Плещевеня // Гродзенская праўда. - 1975. - 1 марта. - С.7.
  52. Радс, Ю. Хлеборобский характер / Ю. Радс // Сельская новь. - 1981. —            20 августа.
  53. Розмысла, А. ”Канапелька” ў Кнышыне / Алеся Розмысла // Культура. -2004. - №33. - С.8.
  54. Размысла, Л. Жытамлянкія вечары / Лілія Размысла // Сельская наіна.-2002. - 16 студзеня. - С.6.
  55. Розмысло, Л. Свеча горела / Лилия Розмысло // Селькая навіна. - 2002. -20 красавіка. - С.5.
  56. Розмысло, Л. Так освобождали Житомлю / Лилия Розмысло; фото // Перспектива. - 2019. — 19 июля — С. 7.
  57. Романюк, Н. По улицам Житомли / Наталья Романюк // Перспектива. -2012. - 11 мая. - С.7.
  58. Рудак, Т. И снова в лидерах житомлянские школьники / Тамара Рудак // Перспектива. - 2004. - 13 мая. - С.7.
  59. Рудак, Т. Материнская доля: ( О многодетной жительнице д. Житомля Куклис Л.) / Тамара Рудак //Перспектива. - 2008. - 15 мая. - С.1,7.
  60. Рудак, Т. Сто  восен и зим бабушки Ани: ( о старейшей  жительнице д. Житомля А.А.Горбацевич.) / Тамара Рудак // Перспектива. - 2005. - 18 августа. - С.6.
  61. Симеон Полоцкий. Siedmiu planiet znaki y ich operatie następuą [Рукописная книга] = Знаки семи планет и характер их воздействия / Simeon Polotsky; [художественное оформление: Л. М. Размысла]. - [Житомля, 2017]. - [15] с.
  62. Сицко, А. Ф. Школьный музей Боевой Славы — центр патриотического воспитания учащихся / А. Ф. Сицко // Гісторыя і грамадазнаўства. Серыя "У дапамогу педагогу". - 2020. — № 1. — С. 50—51.
  63. Ставровкий, П. Человек забытой профессии : (о жителе Житомли Горошко Н.И.) / Пётр Ставровский // Перспектива. - 2006. - 24 января. - С.4.
  64. Стасюкевич, Е. Лучшие знатоки Правил живут в Житомле // Перспектива. - 2005. - 13 мая.
  65. Стасюкевич, Е. Рекорды учителя Лебедева // Перспектива. - 2005. - 5 июля.
  66. Суздальский, В. Новь Житомли / В. Суздальский // Сельская новь. -1980. - 11 сентября. - С.3.
  67. Талай, М. Главы судьбы / Марина Талай; фото // Перспектива (Гродненский район). - 2015. — 18 нояб. — С. 23.
  68. Талай, М. Квітнеюць “Васілёчкі”/ Марина Талай // Перспектива. - 2016. -  30 марта. - С.10.
  69. Талай, М. Милый сердцу уголок / Марина Талай; фото // Перспектива (Гродненский район). - 2015. — 16 окт. — С. 3, 5.
  70. Талай, М. Мужичок с гармошкой / Марина Талай; фото Н. Лапина // Перспектива (Гродненский район). - 2019. — 6 нояб. — С. 25.
  71. Талай, М. Окрылите душу / Марина Талай; фото // Перспектива. - 2018. — 28 февраля. — С. 20.
  72. Талай, М. Милый сердцу уголок / Талай М. // Перспектива. - 2015. - 21 октября. - С.7
  73. Томчик, В. Не сравнить старый “Дон” и новый “Лексикон”: (о механизаторе из Житомли Максимове Ю.) / Владимир Томчик // Гродзенская праўда. - 2007. - 2 жніўня. - С.1.
  74. Ушкевич, П. Поле длиною в жизнь: ( о жителе Житомли  Януто Г.) /Пётр Ушевич // Перспектива. - 2013. - 8 мая. - С.7.
  75. Ушкевич, П. Славится Житомля яблоками / Пётр Ушкевич // Перспектива. - 2005. - 4 августа. - С.8.
  76. Ушкевич, П. Строчил пулемётчик : ( о жителе Житомли  Януто Г.) / Пётр Ушкевич // Перспектива. - 2009. - 17 июня. - С.27.
  77. Ушкевич, П. Чудодей земли житомлянской: (о жителе д. Житомля Сухоцком М. И.) / Пётр Ушевич // Перспектива. - 2003. - 23 октября. - С.4.
  78. Ушкевич, П. Я знаю саду цвесть: (о жителе д. Житомля Сухоцком М.И.) / Пётр Ушевич // Сельская навіна. - 2001. - 17 студзеня. - С.3.
  79. Чарнякевіч, Ю. Абрады ці “Зорныя войны”: (“Васілёчкі”) / Юрый Чарнякевіч // Культура. - 2016. - №19. - С.13.
  80. Черкес, Т. Возрожденные храмы / Татьяна Черкес; фото // Перспектива. - 2019. — 4 января (№ 1). — С. 11.
  81. Ширко, В. Цветут сады в душе у нас: (о Сухоцком М. И.) / Василий Ширко // Звёздная россыпь. - Минск,2007. - С.188-205.
  82. Шрубейка, К. Жытомля: паміж мінулым і будучым // Перспектива. - 2005. – 24 февраля.
  83. Шрубейка, К. Лунае над краем матуліна песня / Кацярына Шубейка // Перспектива. - 2004. - 30 декабря. - С.5.
  84. Юсубова, Н. Житомлянский самородок / Наталья Юсубова // Перспектива. - 2007. - 19 мая. - С.5.
  85. Яхно, В. Освежат  память:(литературная гостиная в Житомлянской СБ) / Вероника Яхно // Перспектива. - 2014. - 2 июля. -  С.8.

*Последнее обновление: 17.03.2022